Polonya mimari tarihi incelendiğinde akla gelecek ilk isimlerden biri hiç kuşkusuz, ünlü ressam Canaletto’nun yeğeni, 1720–1780 yılları arasında yaşamış olan Bernardo Berlotto olacaktır.

Aslen İtalyan olan Berlotto, döneminde gezdiği ülkelerin peyzaj tablolarını yapmakla ünlenmiştir. Hatta onun bu yönü, 1945 sonrası II. Dünya Savaşı’nın şiddetli bombardımanı nedeniyle tam bir harabeye dönen Polonya’nın Varşova şehrinin yeniden restore edilmesine büyük katkı sağlamıştır. (1)


Polonya Yönetimi’ne Varşova’daki savaş izlerini silmesi konusunda gerçek bir rehber olan Berlotto’nun çizdiği tablolar, ölümü sonrası Polonya, Krakow’da Czartoryski Müzesi ve Varşova Wilanow Müze Sarayı’nda korunmaya başlandı. Czartoryski Müzesi, Polonya’daki ilk müze özelliği taşımasıyla beraber dönemin ünlü sanat koleksiyoncusu olan Izabela Czartoryska tarafından kurulmuştur. (2) Daha sonra 1983'te Bellotto’nun resimleri Ulusal Müze’den, eski şehrin girişindeki Kale Meydanı (Castle Square)’ndaki “Canaletto Odası”ında görülebilecekleri Kraliyet Kalesi’ndeki orijinal evine geri döndü. Şehrin kalbi olan bu konum, daha sonra şehirdeki sanatçı ve toplumun kesiştiği önemli noktalardan birini oluşturmuştur. (3)


Biraz da kişisel hayatına değinecek olursak, Venedik doğumlu Berlotto, özellikle topografik tablolar alanında uzmanlaşmak istedi ve bu yönde eğitim almaya başladı. Resim konusunda amcası olan ünlü ressam Caneletto’dan eğitim alarak atölyesinde çalışmaya başladı. Amcasının sanatından oldukça etkilenen Berlotto ilerleyen yıllarda tablolarının altına “Bernardo Canaletto” imzasını kullanmaya başladı. Amcasının tarzını benimsediği için benzer görüşlere sahip oldu, bu nedenle tablolarında ağır ton ve gölgeler kullandı. Tablolarını gerçeğine birebir benzetebilmek adına, kusursuz çizgiler ve renkler kullanmayı amaçlayan Berlotto’nun, dönemin diğer mimari ressamları gibi çizimlerinde optik mercekler gibi aletlerden destek aldığı bilinmektedir. (4)

II. Dünya Savaşı sonrası özellikle Almanya’nın ve Sovyetler Birliği’nin Polonya kültürünü pek çok alanda baskılamak adına yaptığı girişimler içerisinde en kötüsü ve etkilisi hiç kuşkusuz; kütüphanelerin, galerilerin ve diğer mimari yapıların harabeye çevrilmesidir. Bu noktada, restorasyon çalışmalarının yeniden başlatılabilmesi ve devlet arşivlerinin korunması, dönemin sanatçılarının gayretlerine bağlıydı. Ancak bu dönemde Bellotto’nun resimleri kadar başarılı ve kapsamlı bir arşiv olmadığı için Bellotto’nun şehir tabloları neredeyse tek kaynaktı denebilir.



1950'lere doğru Varşova Koruma Bölümü (WPD) tarafından eski şehrin ve Kraliyet Yolu gibi diğer alanların yeniden inşasında bu tablolar yaygın olarak kullanıldı. Berlotti’nin bu desteği karşısında Hükümetin bir teşekkür borcu olduğunu düşünmekteydim ki başta Majewski’nin şu anki Kraliyet Yolu olmakla beraber, ülkenin çeşitli yerlerindeki önemli yapıların adlarına Berlotti’nin adının eklendiğini öğrendim. (5)


Şehirleri resmetmenin Berlotto için bir tutku haline dönüştüğünü İtalya, Almanya, gibi seyahat ettiği diğer ülkelerde de etkinlendiği muhteşem yapıları tablolarına işlemesinden anlayabiliyoruz.


Hatta Berlotto’nun bu unvanı pek çok devlet liderinin kulağına gitmiş ve kendilerine hizmet etmesi için çağrılmasını sağlamıştır. Bu amaçla 1742 yılında Roma’ya seyahat etti ve Roma’nın o büyüleyen mimarisinin manzara resimlerini yaptı. Daha sonra 1744 sonraları uzun süre Savoya Hanedanı III. Carlo Emanuel adına çalıştı.

Eserleri günden güne çok konuşulmaya başlandı ve 1747'den başlayarak uzun yıllar Polonya kralı III. August’un daveti üzerine Dresden ile Pirna şehri ve çevresinin manzaralarının resimlerini yarattı. Günümüzde hâlâ bu eserler II. Dünya Savaşı’ında bombalanıp zarar gören Dresden şehrinin eski güzelliğini korumaktadır.


Resme olduğu kadar seyahat etmeye olan düşkünlüğü ile tanınan Berlotto, daha sonra Avusturya İmparatoriçesi Ma ria Theresia’nın davetiyle Viyana’ya, diğer davetlerle Münih’te ve daha sonra tekrar Dresden’de çalışmalarına devam etti.

Berlotto, adını sanat dünyasına yazdıracak sayısız eseri gerisinde bırakarak 1780 yılında hiç kopamadığı Varşova’da dünyaya gözlerini yumdu.(6)


3.4.2020 — Bursa



REFERANSLAR:

(1) http://www.artinsociety.com/bernardo-bellotto-and-the-reconstruction-of-warsaw.html

(2) https://tr.wikipedia.org/wiki/Bernardo_Bellotto

(3) http://www.artinsociety.com/bernardo-bellotto-and-the-reconstruction-of-warsaw.html

(4) https://www.britannica.com/biography/Bernardo-Bellotto

(5) http://www.artinsociety.com/bernardo-bellotto-and-the-reconstruction-of-warsaw.html

(6) https://www.britannica.com/biography/Bernardo-Bellotto