Öncelikle bu kadar uzun bir incelemeyi okumak zor geliyorsa videoma bakabilirsiniz.
Yazarı kavrayabilmek için ikinci okuyuşumdan notlar çıkardım. Gelelim incelemeye; Byung Chul Han şeffaflık toplumunu, bir güven toplumu olmaktan çok kontrol toplumu olarak görmektedir. Eğer her şey derhal kamuya açık hale gelirse siyaset kaçınılmaz olarak nefes olacak, kısa vadeli nitelik kazanacak ve sulanıp gevezeliğe dönüşecektir. Dolayısıyla olgunlaşması zaman alan şeyler giderek daha az ilgi çekecektir.
Chul Han'a göre, şeyler olumsuzluklarından arındırılırsa pürüzsüz hale gelirler ve enformasyon bu durumda direnç göstermeksizin şeffaf hale gelir. Bu yüzden de eylemler işlemsel hale geldiğinde hesaplanabilir, yönlendirilebilir, kontrol edilebilir ve şeffaflaşır. Örneğin Google ads.
Zaman da bu şeffaflaşmadan nasibini alır. Şeffaf zaman, kader ve olaya yer vermeyen zamandır. Çünkü zaman bir şimdiler, bir anlar kertesine sıkıştırılmıştır. Anı yaşar şeffaf toplumcular.
Görüntülerin de anlamı kalmaz pornografikleşir, peki pornografik görüntü nedir? Pornografik görüntü, görüntüyle göz arasında dolayımsız bir temastır.
Şeyler sadece fiyatlarıyla ifade edildiğinde başkalıklarını yitirir tekilliklerini kaybederler. Şeffaflık toplumu aynının cehennemidir.
Günümüzde hayatın her alanına yayılan şeffaflık talebinin, bilhassa enformasyon özgürlüğü bağlamında ortaya çıkmasının sebebi olumsuzluğun tasfiye edilmek istenip olumluluğun geldiği bir topluma dönüşme isteğidir. Her türlü olumsuzluğun ortadan kalkması direncin yok olması demektir, zaten şeffaflık da budur.
Artık eylemler işlemsel hale gelip hesaplanabilirler, zaman elimizin altında bir şimdiler dizisi kertesine getirildiğinde şeffaflaşır ve kadere yer vermez.
Görüntüler her tür yorumdan arınmış, pornografikleşmiş, şeffaflaşmıştır. Pornografi görüntü ile göz arasındaki dolaysız temastır demiştik. Para doğası gereği her şeyi her şeyle karşılaştırır böylece şeylerin birbirleriyle ölçülemezliğini ortadan kaldırıp bir aynılık cehennemi oluşturur.
Şeffaflık sistematik bir zorlamadır günümüzde. Toplumsal sistem bütün süreçlerini işlemselleştirmek ve hızlandırmak amacıyla şeffaflaştırmıştır.
Ötekiyi yabancıyı devre dışı bırakarak sisteme istikrar ve hız kazandırır şeffaflık. Bu sistematik zorlama toplumu hizaya getirir. Şeffaf dil çift anlamlılık içermez, mekanik ve işlemseldir. Oysa insan dili şeffaflıktan yoksundur bu yüzden de her anlama bir yanlış anlamadır. Şeffaflık zorlaması anlamanın yerini iletişime bırakmıştır. Bugün birbirimizi anlamak yerine iletişim kuruyoruz.
Sadece enformasyondan oluşan ve bunların parazitsiz dolaşımıdır iletişim. Böyle bir dünya, içinde hiçbir olayın kalmamış olduğu bir dünyadır. Şeffaflığın şiddeti de zaten budur.
Hayatı hayat yapan kendiliğindenlik, olay doluluk ve özgürlüktür. Oysa şeffaflık böyle bir şey istemez.
İlişkiyi de canlı tutan ötekinin şeffaf olmayışıdır. Günümüz toplumunu sarmış olan şeffaflık tutkusu, karşısında mesafe tutkusunu hayata geçirmeyi öğrenmemiz elzemdir.
Mesafe ve utanç, sermayenin, enformasyonun ve iletişimin hızlandırılmış dolaşımına dahil edilmez. Nietzsche yeni aydınlanmadan bahsederken insan ve hayvan için cehaletin gerekli olduğunu söylemiştir. Enformasyonun artması iyi kararlar vermemizi sağlamaz. İnsan bilgisayar değildir ki en verimli olanı seçebilsin. Bilgi ve enformasyon azlığı, unutmak, insan için elzemdir. Oysa şeffaflık hiçbir yerde boşluk kalsın istemez. Düşünce için boşluk gerekir. Mutluluk Almanca'da boşluktan gelir. Görme alanında boşluk bırakmayan aşk pornografidir. Bilgide boşluk olmazsa bozulup hesaplamaya dönüşür. Olumsuzda oyalanmanın yerini olumluda hız yapmaya bırakmıştır şeffaflık.
Her türlü yaradan ve olumsuzluktan arınmış olumluluk toplumu aşırı olumluluktan yorgunluk, depresyon gibi psişik bozukluklar ortaya çıkarır.
Teori bile olumsuzdur. Teori neyin içeride neyin dışarıda kalacağını belirleyen bir karardır. Günümüzde teori yerini verilerin karşılaştırılmasına bırakmıştır.
Siyaset stratejik bir eylemdir sadece. Bu bile gizli olması gerektiğini gösterir. Tam şeffaflık siyaseti felce uğratır. Sırra gerek duymayan tek siyaset tiyatrokrosidir. Burada siyasi eylem yerini sahnelemeye bırakır. Günümüzde korsan partiler kurulmuştur, renkleri, ideolojileri yoktur. Sadece kanaatleri vardır, kanaatler ise doğası gereği kavrayıcı, içe işleyici değildir, güçlü bir olumsuzluktan yoksundurlar.
Olumluluk toplumu iletişimi sekteye uğratacak her şeyden kaçınır. Hakikat diğer her şeyi yanlış ilan ederek kendini ortaya koyar ve kabul ettirir. Enformasyondan hakikat çıkmaz.
Aşırı enformasyon hakikat eksikliğindendir, daha fazla iletişim bütünün temel belirsizliğini ortadan kaldırmaz daha da arttırır.
Kült değeri olan nesnelerde önemli olan görülmelerinden ziyade mevcudiyetleridir. Teşhircilik toplumunda var olabilmek için sergilenme gerekir ve sergilenen her şey kült değerini kaybeder. Fotoğraf, kült değerleri sergi değerinin önüne geçirdi. Eskiden fotoğrafların kült değerleri vardı, ölen kişinin fotoğrafları örneğin. Bugün ise Facebook insan simasını tamamen sergi değerine düşürüp face haline dönüştürdü. Face bakışın aurasından yoksundur. Bu yüzden dijital fotoğrafçılıkta aura yoktur olumsuzluk yoktur.
Fotoğraf bir yere basılmaz, eskimez. Fotoğraf olmuş olana tanıklık eder bu nedenle genel havasına hüzün hakimdir.
Cinsellik dişinin haz gösterisi ve erkeğin performans sergileyişi şeklinde dağılıp gider teşhircilik toplumunda.
Sergilenme, teşhir edilme mecburiyeti bizzat bedenin yabancılaşmasına yol açar. Beden optimize edilmesi gereken bir sergi nesnesi haline gelerek şeyleşir.
Sadece sosyal medyada değil insan her yerde teşhir halindeyken kendisini optimize eder.
Sürekli teşhir ve performans huzuru bozar zaten kişi ikamet eden değil reklam peşindedir.
Sergi değeri her şeyden önce güzel görünüşe bağlıdır, sergileme zorlaması güzellik, dinçlik ve fitness zorlamasını ortaya çıkarır. Operasyoncu güzellik sergilenme değeri en yüksek düzeye getirmeyi hedefler.
Günümüzün örnek kişileri içsel değerleri değil dışsal ölçüleri sunar.
Görünmez olanın hiçbir sergi değeri hiçbir ilgiyi yaratmadığı için yok sayılır.
Görsel iletişimde estetik bir tefekkür yoktur estetize edilişi uyuşturucu bir etki bırakmak içindir.
Like beğendim şeklinde bir estetik yargı için uzun boylu bir müşahede gerekli değildir. Karmaşık da değildir bunlar belirsizlik de taşımazlar çünkü pornografiktir.
Üzerinde tekrar düşünmek yoktur.
Eğer bir fotoğrafa bakıp bakıp düşünmüyorsanız o fotoğraf pornografiktir.
Anlam doğası gereği yavaşken iletişim ise hızlıdır bu yüzden şeffaflık anlamdan yoksunluktur.
Enformasyon ve iletişim yığının kökeninde bir boşluk korkusu vardır.
Şeffaflık bakışın gördüğü her şeyle rastgele ilişkiye girmesi yani fahişeliktir. Mesafenin yokluğundan ötürü estetik bir müşahede bir oyalanma mümkün değildir.
Sır, peçe, örtünme olumsuzluğu arzuyu kışkırtır ve hazzı yoğunlaştırır bu yüzden şeffaflık haz düşmanıdır. Hayal edilebilmesi için bir şeyin yok olması eksik olması lazımdır. Bu yüzden kutsal olan şeffaf değildir, gizemli bir belirsizliktir temel özelliği kutsalın... Tanrı kutsal metni kasıtlı olarak hüphemleştirmiştir hatta Tanrı bizzat muphemdir.
Güzeller böylece ortalıkta dolaşmazlar şeffaflık güzelin ortamı değildir. Güzel olan ne örtü ne de örtülen nesnedir güzel olan örtülü nesnedir.
Güzelin ilahi varoluş temeli sırdadır, çıplak güzellik yoktur.
Erotik gerilim de çıplaklığın sürekli sergilenişinden değil görünüp kaybolmanın sahneleşinden kaynaklanır.
Bir şeyi adlandıramıyor olmak iç huzursuzluğun şaşmaz bir belirtisidir.
Ayin ve törenlerin kendilerine has zamanları, ritimleri ve ölçüleri vardır. Şeffaflık toplumu ayin ve törenlerin hepsini ortadan kaldırır çünkü bunlar işlemsel hale getirilemez. Anlatı görünüşünden yoksun her son mutlak bir kayıp mutlak bir eksikliktir. Dolayısıyla şeffaflık toplumu nihilistik toplumudur.
Tiyatro duyguları sergilemez temsil eder. Günümüz dünyası eylem ve duyguların temsil edildiği ve yorumlandığı bir tiyatro değil mahremiyetin sergilendiği satıldığı ve tüketildiği bir pazardır.
Mahrem duygu ve hissiyatlar ortaya konduğunda ruh çıplaklaşır.
Sosyal medya ve kişiselleştirilmiş arama motorları internette dışarısının ortadan kaldırılmış olduğu mutlak bir yakın alan oluşturur ve burada İnsan yalnızca kendisi gibi olanlarla karşılaşır. Değişimi mümkün kılacak hiçbir olumsuzlukla karşılaşmaz.
Teklifsizlik her şeyi psikolojik hale getirir ve kişiselleştirir artık siyasetçileri değerlendirirken eylemlerine bakmak yerine kişiliğine bakarız ve bu da siyasetçiyi sahne baskısı altında hissettirir.
Jan jak russo'nun itiraflarını itiraf çağının başlangıcı olarak alabiliriz yüreğin diktatörlüğü kavramını ortaya atmıştır jean-jack.
Rousseın tiyatroya karşı oluşunu kendine karşı kendini unutma olarak ele alması önemlidir.
Şeffaflık Platon ile başlar Rousse ile devam eder.
Tek ahlaki Kural bütün dünyanın göremeyeceği hiçbir şeyi yapma ve söylemedir.
Güç gizliliğin arkasına saklanmayı sever insanlar yöneticilerine inanmak ve ona güvenmek zorundadır güvenleri ile ona belli bir eylem özgürlüğü verirler ve sürekli bir gözetim ve denetimden feragat ederler. Böyle bir otonomi olmazsa yöneticinin gerçekte tek bir adım atması mümkün olmazdı.
Güven, hakkında bilgisizliğime rağmen ötekiyle olumlu bir ilişki kurmamdır. Her şeyi önceden bilmem durumunda güven gerekmez.
Maske içinden geçen sese bir karakter biçim şekil verir. Ifşa ve çıplaklaşma ise her türlü maskenin indirilmesini isteyen şeffaflık talep eder. İnsanlar mesafelerini koruyabildikçe toplumsallaşır ancak şeffaflık bunu ortadan kaldırır.
Teklifsizlik toplumu ayin ve töreni saçma ve yapmacık bulur teklifsizlik toplumu itirafın soyunmanın ve pornografinin mesafesizliğinin toplumdur.
Teklifsizlik toplumu insanın kendinden uzaklaşmasını kendini kaybetmesini sağlayan ayinsel törensel işaretleri ortadan kaldırır.
Tecrübe başkasıyla karşılaşmaktır yaşantı ise insanın her yerde kendisiyle karşılaşmasıdır.
Şeffaflık toplumu metafizik bir gerilim barındıran o tanrısal ışıktan yoksundur şeffaflık toplumu işık olmaksızın içini gösterir.
Enformasyon kendi başına olumlulaştırıcı işlemselleştirilmiş bir dildir.
Sergileme ve gösterime sunma güç edinmeye hizmet etmez, güç edinmek değil ilgi çekmektir sergilenmenin amacı.
Şeffaflık güveni ortadan kaldırır. Şeffaflık talebi güven kalmadığında dile getirilebilir ancak. Şeffaflık toplumu azalan güven nedeniyle kontrole önem veren bir güvensizlik ve şüphe toplumudur. Ahlakın çöktüğü yerde şeffaflık talebi başlar.
Performans, başarı öznesinin karşısında onu çalışmaya zorlayan veya sömüren bir tahkim merciisi yoktur ve fail de kurban da odur. Şeffaflık toplumu empati temelli bir cemiyet oluşturamaz ruhları yoktur çıkarları vardır.
