Eylemlerimizin doğru veya yanlış olduğuna nasıl karar veriyoruz? Kendi ahlak anlayışımız var mı ? İçten denetimli mi , dıştan denetimli miyiz ? Bir yazıda okumuştum; " Gözdağından doğan ahlak, ahlaksızlıktır. " diye. Son zamanlarda bu sözü sürekli düşünüp kendimi sorguluyorum ve zihnimi çoğu kez meşgul ediyor. Bir şeyi yakalanma veya cezalandırma korkusu ile yapmamakla , yanlış olduğuna inandığımız için yapmamak arasında büyük fark vardır.

Dostoyevski ' nin Raskolnikov karakterini bilirsiniz. Büyük bir suç işler , uzun süre odasından çıkmaz ve kimse ile görüşmez. Kitabı yıllar önce okuduğumda Raskolnikov ' un sadece vicdan azabı çektiğini düşünürdüm. Çok sonra anladım ki , çektiği vicdan azabı ve duyduğu pişmanlıkla birlikte aslında daha çok yakalanma korkusu yaşadığını fark ettim. Çünkü , her zaman yapması gereken şeyi yaptığına ve kendini bu cinayetle ispatlayacağına inanmıştı. Tabii farklı görüşler de mevcut ,yine tartışılır. Ancak bu konuyla ilgili yaşadığım bir anımı sizlere anlatmak isterim . Biraz gülünç ve basit gelebilir fakat bu olay , farkındalık yaşadığımı hissettiğim bir andı.

Geçen yaz mevsiminde , uyku problemi yaşadığım günlerin birinde odamdaki sinekten dolayı çok rahatsız oldum. İlk olarak pencereyi açıp odadan çıkarabilmek için uğraştım fakat başaramadım . Bunun üzerine günlerce uyuyamamanın gerginliği ile böcek ilacı olan spreyi sıkmayı düşündüm. İlk olarak bu yapacağım şeyin günah olup olmadığı aklıma geldi. Hatta , bu durumu araştırmayı dahi düşündüm. Sonra, " sadece günah mı değil mi , gerçekten bunu mu düşünüyorum? " diye kendimi sorguladım.

Yaşadığım bu farkındalığı hiç unutmuyorum . Aslında ,bir sineği öldürmeye karar verirken bile kendimi düşünmüştüm. Sineğin hayatını sonlandırmak veya böcek ilacının etkisiyle yaşayacağı acı gibi durumlar aklıma gelmemişti. Ne kadar bencil bir bakış açısı! Belki biraz basit bir deneyim gibi duruyor ama samimi olarak söyleyebilirim ki, o gece yaşadığım farkındalıktan sonra eylemlerimin nedenini gerçek anlamda sorgulamam gerektiğini anladım .Ahlaki değerlerimi neyin veya kimin belirlediği üzerine daha çok düşünmeye başladım.

Ne kadar çok çabalasam da biliyorum ki bilinçli veya bilinçsiz, hâlâ hayatımda cezalandırma veya yakalanma korkusu ile yapmadığım şeyler vardır. Fakat her zaman düşünülmesi ve sorgulanması gereken bir konu olduğunu söyleyebilirim. Her birimizin ahlaki değerleri ve inançları farklı olsa da , doğru davranışları belirleyebilmemiz için eylemlerimizin nedenlerini bilinçli bir şekilde sorgulayabilmemizin gerekli olduğunu düşünüyorum.