Auteur kuramının ilk tanımı aslında Andre Bazin ve Andrew Sarris tarafından yapılmış olsa da Fransız Yeni Dalga akımının öncülerinden François Truffaut, 1954 yılında bir Fransız dergisi olan Cahiers du Cinema’da resmi olarak bu kuramı adlandırdı. Bu kurama göre filmler “iyi” ya da “kötü” olarak değerlendirilmez, filmin yönetmeni değerlendirilir. Yönetmenlerin görsel ve tematik stilleri, tarzları, yaratıcılıkları, filme kattıkları duygular gibi temalar, onların filmlerinin “yazarları” olarak anılmalarını sağladı. Auteur, kelime olarak “yazar” anlamına gelir.
Bu teori, Fransız Yeni Dalga akımının temelini oluşturdu diyebiliriz. Sinema tarihinde büyük öneme sahip bu kuram, özellikle Avrupa sinemasının gelişmesinde ve günümüzdeki halini almasında çok büyük öneme sahiptir. Auteur yönetmenler; “gişe filmi” olarak adlandırılan, klişe ve genel izleyiciye hitap eden, kısacası Hollywood tarzını reddetmişlerdir. Klasik ve standart çekim stillerinden uzaklaşmış, daha deneysel bir teknik kullanmışlardır.
Auteur kuramının yaratıcılarından Andrew Sarris, bir yönetmenin Auteur sayılabilmesi için üç özellik öne sürmüştür:
Yönetmenin filme ne kadar kendini kattığı, yani kişisel stili, imzası.
Çekim ve film tekniklerindeki hünerliliği, yeteneği ve ustalığı, yani filmi, kamerayla nasıl izleyiciye geçirebildiği.
İçsel anlam. Bu da yönetmenin karakteristiklerini, görüşlerini ve felsefesini kapsar. Ek olarak, filmde kullanılan sembolik ifadelere, metaforlara, ortak temalara ve filmin sanatsal noktalarına da bir yönetmeni “auteur” olarak değerlendirmek için bakılır.
Andrew Sarris’in bu kriterlerine ek olarak Andre Bazin; kişinin kültürel, tarihi, politik, sosyal ve üretimsel zeminini de ekledi.
“Auteur” olarak bilinen bazı yönetmenler; Jean-Luc Godard, Ingmar Bergman, Agnes Varda, Lars von Trier, Stanley Kubrick, Andrei Tarkovsky ve daha nicesi… Ülkemizde auteur olarak adlandırılan bazı yaratıcı-yönetmenler arasında ise Nuri Bilge Ceylan, Zeki Demirkubuz, Metin Erksan, Reha Erdem yer alıyor.
Yazar: Nazlı Doğa Yula
