İletişim biliminin kurucularından olan iletişim kuramcısı Harold Laswell’e göre propaganda; “açıklamaların manipülasyonu yoluyla insan davranışını etkileme tekniği” olarak tanımlanıyor. Uzun süreli propagandada kitaplar, dergiler, bilimsel ve resmî yayınlar, milli eğitim müfredatı ve okullar araç olarak kullanılır ve efektif olur. Kalabalık bir kitle yaratılmaya çalışılır. Kısa süreli propagandada ise en çok kitleye en kısa sürede ulaşılmaya çalışılır. Bunun için kullanılan araçlar genellikle televizyon, gazete, telefon, radyo ve sosyal medyadır. Propaganda tekniklerinden en çok kullanılan ve en bilindik yedi yöntem ise şunlardır:


Kağıt derme: En iyi reklamcıların bugün kullandığı propaganda tekniklerinden en yaygın olanı bu tekniktir muhtemelen. "Bir düşüncenin doğruluğunu anlatmak için onu destekleyen görüş ve uygulamalara yer verme" şeklinde ifade edebiliriz bu tekniği. Mesela yeni çıkan bir uygulamanın reklamını yaparken sadece pozitif ve olumlu eleştirilere yer vermek, negatif eleştirilerden bahsetmemek ya da çok az bahsetmek buna örnektir.


Ad takma: Aşağıda bahsedilen “gösterişli genelleme” tekniğinin tam tersidir. Bir düşünceye, kişiye ya da gruba kötü, olumsuz bir isim takma olarak da bilinir. Kötü imaj yaratmaktır.


Transfer: Transfer, bir mesajı iletmek için propagandası yapılan fikirle/kişiyle çok da ilişkili olmayan sembollerin, alıntıların veya ünlü kişilerin görüntülerinin kullanımıdır. Transfer kullanımında aday/konuşmacı; fikirlerini desteklemek için vatansever veya dini bir imaj gibi saygı duyduğumuz bir şeyi dolaylı olarak kullanarak bizi ikna etmeye çalışır. Bu propaganda tekniğinde en sık kullanılan dinsel ve vatansever imgelerdir ancak sadece bunlarla sınırlı değildir. Bazen bilim bile mesajı aktarmanın aracı haline gelir. Transfer tekniği çağrışım yoluyla işler.


Halktan biri: Burada kişi veya fikir, günlük yaşam alanlarından sıradan insanlarla özdeşleştirilir. Buradaki fikir, kişiyi/fikri; tabandan ve tamamen halktan biri olarak göstermektir. Kitleyle aynı gruptan olan birinin ortalama insanlara yakınlığını ve benzer özelliklerini vurgulamak şeklinde tanımlanabilir.


Gösterişli genelleme: Bir şeyi etkin bir sözcükle, “iyi” kabul edilen bir deyimle ilişkilendirmek demektir. Böylelikle söz konusu şeyi, kanıtları gözden geçirmeksizin kabullendirme amacı taşır. Reklamcılık alanında yoğun olarak kullanılır. Örneğin “Kola hayat katar” gibi bir ifade bu şekilde yorumlanabilir. İyi imaj yaratmaktır.


Tanıklık: Toplumda güçlü, tanınmış, sevilen ve/veya itibarlı kişilerin desteğini kullanmadır. Bu teknik hem reklamcılıkta hem de siyasi kampanyalarda fazlasıyla kullanılır.


Herkes yapıyor: Bu yaklaşımın arkasındaki temel fikir, "çoğunluğa geçmek"tir. Propagandacı, herkesin bunu yaptığı veya herkesin bu kişiyi/fikri desteklediği düşüncesini ortaya koyar, yani “siz de yapmalısınız”. “Herkes bu ürünü alıyor, sen de al” demek bu tekniğe örnektir.




Kaynak: İletişim Kuramları



Yazar: Nazlı Doğa Yula