Filmin Konusu

Hayatının son gününü yaşayan bir şairle hayata yeni başlayacak mülteci bir çocuğun kesişen hayatlarındaki içsel ve psikolojik durumlarını ve bu ikili üzerinden yaşamı ve ölümü konu alır. 


Filmin Analizi

Film ölmek üzere olan şair Alexandre’ın son gününde karşılaştığı mülteci çocukla yaşadıklarını, yaşam ve ölüm arasındaki ilişkiye ve zaman kavramına dikkat çekerek anlatır. Şair bu son gününü geçmişle şimdi arasındaki gelgitlerle yaşayacak, hayatındaki tüm pişmanlıkları gün yüzüne çıkacaktır. Alexandre’ın içinde bulunduğu bu psikolojik durumu anlamak için Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı'na bakmakta fayda vardır. Erikson, bireyin yaşam boyunca 8 evreden geçtiğini ve her bir evrenin kendi içerisinde aşılması gereken bir kriz barındırdığından bahseder. Birey bu krizleri ne kadar başarılı bir şekilde çözerse o kadar sağlıklı bir gelişim gösterecektir

(Santrock, 2019). Alexandre’ın karşı karşıya olduğu kriz Erikson’un 8. ve son gelişim dönemi olan ‘benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk’ evresine özgüdür. Bu dönem geçmişe yönelik değerlendirmede olumlu bir gözden geçirme ya da geçmişteki yaşamın iyi harcanmadığı sonucuna varılmasını içerir (Santrock, 2019). Yaşamı gözden geçirme bu evre için önemli bir kavramdır. Kişinin geri dönüp kendi yaşam deneyimlerine bakması, bunları değerlendirmesi, yorumlamasını ve çoğunlukla yeniden yorumlamasını içerir (Santrock, 2019). Bu zihinsel süreç Alexandre’da geçmişteki yerine getirilmemiş vicdani sorumlulukların farkındalığını ve pişmanlığını içerir. Kelimelerin peşinde koşarken ve karısının da dediği gibi kitaplar arasında kaybolurken Anna’yı ve ailesini ihmal etmiş, bu ihmalin de farkına çok geç varmıştır. Tamamlanmamış işleri de bu pişmanlıkların yanına eklenmiştir. Sekizinci evrenin belirgin özelliklerinden biri de bu vicdanı sorumlulukların geç de olsa yerine getirilme çabasıdır. Örneğin ibadete yönelmek veya kendinden sonraki nesle bir şeyler bırakabilmeyi arzu etmek gibi (Kapıcıoğlu, 2017)... Alexandre’ın mülteci çocukla bağı yine bu evrenin amaçladığı iç huzura kavuşmanın bir gerekliliğidir. Çocuğa söylediği "seni bırakamazdım, yapamazdım" repliği bunu açıkça ortaya koymaktadır.

Alexandre krizi aşıncaya dek ölüme hazır hissetmediği için ölümden korkacaktır. Alexandre örneğinde de görüldüğü üzere, Butler'de (2007) yaşamın gözden geçirilmesini ölümü beklemenin harekete geçirdiğini söylemektedir. Yaşamı gözden geçirme, kişinin ölüme hazırlanmasında, korkusunu azaltmada yardımcı olur (Santrock, 2019). Alexandre da nihayetinde ölümü kabullenip son evrenin krizini aşarak huzura kavuşacaktır.                    

Film zihinsel geri dönüşler ve pişmanlıkların yanı sıra mülteci çocuk ve Alexandre

arasındaki ilişkiden bahseder. Çocuk, dünyadaki göçmen sorunlarını temsil etmekte ve bir çocuğun gözünden yaşanılan psikolojik yıkımı gözler önüne sermektedir. Askerler tarafından baskına uğramış köyünden kaçan çocuk bu yıkımın etkilerini ağır şekilde yaşamaktadır. Filmde dikkat çekilen örneği ise asker ve polislerden korkması ve onlarla karşı karşıya kaldığında titremeye başlamasıdır. Çocuğun kendi yurdunda tutsak olması ve bu yüzden bir kaçış ve arayış içinde olması ile Alexandre’ın hayatı boyunca tutsak hissedip arayış içinde olması ikilinin ortak noktalarından biridir. İkisi de yalnızdır ve önlerindeki bilinmezlikten korkmaktadırlar. İkisinin bağı bu ortak korkulardan ve arayışlarından dolayı oldukça kuvvetlidir. Filmde beni en çok etkileyen sahnelerden biri de birbirlerine sarılıp korktuklarını dile getirdikleri andır. Etkilendiğim ve filmin de en önemli sahnelerinden biri olduğunu düşündüğüm diğer sahne hayatın bir yolculuk olduğuna vurgu yapan otobüs sahnesidir. Çocuk bu hayat yolculuğunun daha en başındadır, adam içinse yolculuk bitmiştir. Otobüs yolculuğunun en başında kayıp ruhlar durağında inenler dikkat çekicidir. İzlerken tuhaf şekilde o durakta inenlerin işlerinden evlerine dönen insanlar olduğunu biliyordum. Onlar günlük yaşamın koşturması ve sistemim monotonluğu arasında kendilerine bile yabancılaşan kayıp ruhlardı. Bu ruhların yaşamda hep var olan çoğunluğu simgelediğini düşünüyorum. Sonrasında mitingden dönen, elinde bayrak taşıyan adam yolcuğunun bitimine kadar uyuklar, hayatta kalmak için direnen insanların yorgunluğunu temsil eder bu adam. Arkasından otobüse binen bir çift görürüz, sevgilisiyle tartışan kadının yere attığı çiçek demetini başka bir adamın alışı kimimiz için biten deneyimlerin başkaları için yeni başladığını, yaşamın döngüsü ve sürekliliğini temsil eder. Yolculukları boyunca enstrüman çalanlarsa hayatın ve yolcuğun eğlenceli kısmıdır. Son olarak geçmişten gelen şairin otobüse binmesi yaşamın geçmişle iç içe olduğunu ve ayrı ayrı düşünülemeyeceğini simgeler. Burada da vurgulandığı üzere ‘zaman’ filmin en büyük odaklarından biridir. 

Zaman nedir? Zaman sahilde beş taş oynayan bir çocuktur, zaman bir gündür ve zaman sonsuzluktur. Zamanın vurgusu sahne geçişlerinde de kendini gösterir: geçmişe dönüşler keskin sınırlarla ayrılmamıştır. Filmin anlatısal zamanının sınırlarının netliği bozulur, bulanıklaşır (Öz, 2019). Şimdiyle iç içe olan geçmiş, zaman kavramını bize sonsuzluk gibi verir. Geçmiş ve şimdi, yaşam ve ölüm iç içedir. Otobüs yolcuğu filmdeki en önemli sahnelerden biridir ve filmin anlatmak istediği asıl meseledir. Hayat bir yolculuktur. Bu yolculukta Alexandre da kayıp bir ruh olmuştur. Karısı ve ailesini, sevginin ve zamanın sonsuzluğunu fark edememiştir. Anna’ya "Yarın ne kadardır?" diye soran şair ‘"sonsuzluk ve bir gün" cevabını alır. Film, geç de olsa bunun farkına varan Alexandre’ın ölümü kabullenişiyle biter.  

Filmin felsefî ve sinematografik boyutta incelenebileceği çok fazla detay olmakla birlikte bu analiz, karakterlerin psikolojik incelemesini içermektedir. Zaman, yaşam ve ölüm gibi kavramlar etrafında dönen filmi kapsamlıca açıklamak için yeterli değildir. 




KAYNAKÇA

Kapıcıoğlu, B. (2017, nisan 17). Psikososyal gelişim kuramı nedir evreleri nelerdir. aralık 26, 2020 tarihinde Mentalup.net: https://www.mentalup.net/blog/psikososyal-gelisim-kurami-nedir-evreleri-nelerdir adresinden alındı 

Öz, P. T. (2019, Temmuz). Sonsuzluk ve Bir Gün Filminde Zamanın Ontolojik Sorgusu. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication , 216-225. 

Santrock, J. (2019). Yaşam Boyu Gelişim. (P. D. Yüksel, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. 

Wikipedia. (2020, ağustos 29). Sonsuzluk ve Bir Gün. aralık 26, 2020 tarihinde tr.wikipedia.org: https://tr.wikipedia.org/wiki/Sonsuzluk_ve_Bir_G%C3%BCn  adresinden alındı.