Geçen haftalardan birinde vavtv'de düşünce ve hayat programında prof Ekrem Demirli'yi dinledim. Özetle şunları söyledi: " Din ve ahlak aynı şey değildir. Bir insan dindar olabilir ama ahlaklı olmayabilir. Hacca gitmiştir ama tartıda hile yapabilir. Dini ahlaka indirgememek gerek. Her kalbim temiz diyen, ahlaklıyım diyen de dindar olmayabilir."
Geçen gün kanal gezerken bir ilahiyatçı anlatıyordu: " Din ahlakı da güzelleştirir. Dindar biri iyi ahlaklı biridir. Ama ben iyiyim, kalbim temiz diyip amellerden vazgeçilmez. Din ve ahlak paralel gelişir."
Ahlak konusunda kafalar karışık. Peygamber "ben güzel ahlakı tamamlamak için geldim" demiş." fakirin dini olmaz" diye hadisi de var. Bugün biliyoruz ki ahlak orta sınıfın dayanaklarından. Ama orta sınıfımız eridi. Toplumsal çürüme var ve ahlak da bozuldu: nepotizm, adam kayırma, komisyonculuk, rüşvet, kamu malı yeme, yalan dizboyu. Prof Ekrem Demirli haklı çıkıyor. Dindar olanda ahlak da vardır diyemiyoruz. Hatta dindarım diyenler daha ahlaksız.
Ahlak önemli bir konu. Kant'tan öğrendiğimiz kadarıyla ahlak bir akıl işi. Toplumsal huzur ve uyum için kuralları, görgüleri getiriyor ve sonra töreselleştiriyoruz.
Aydınlanma öncesi ahlakın dini bir temellendirme ile mümkün olduğu düşünülürdü. Aydınlanma sonrası özellikle Kant dini ve ahlaki yasaların kesinlikle birbirinden ayrı olduğunu söyledi. Toplumun huzuru için, belirlenen yasaların akıl yoluyla kurulması gerektiğini söyledi. Ayrıca ahlakın din üzerine değil. dinin ahlak üzerine yapılandırılması gerektiğini söyledi.
Kant bir ahlaki yasanın oluşması için 3 niteliği barındırması gerektiğini söyler:
1. Evrensellik. Yani sadece bir grubun, sınıfın vb yararına olmamalı. Herkes için olmalı.
2. Hümanizm. Her insan değerlidir. İnsanları araç, fayda kaynağı olarak görmemeli.
3. Özgür irade. Her yasa kendi özgür, iyi niyetimizden belirlenmeli. Ceza, ödül vb varsa ahlaki eylemden söz edemeyiz.
Akıl ve vicdanı birleştirerek yaşadığımız dünyayı cennete çevirebiliriz. Rasyonel bir ahlaki temel üzerinden, toplumu yeniden ve yeniden inşa etmeliyiz. Yeni maarif yasasıyla olmaz, sokak hayvanlarını katlederek olmaz. Tanrı sonumuzu hayr etsin. Gidişat kötü.
