Hıdrellez, kışın bittiğini ve yazın başladığını haber veren geçiş dönemiyle kutlanılan bir gündür. Çin kaynaklarında Hunlar ve Göktürklerin senenin beşinci ayında büyük törenlerle kutlama yaptıkları yazar. Zaman içerisinde Hıdrellez adını alan bu şenlikler günümüze kadar bir Türk bayramı olarak gelmiştir. Hıdrellez, Anadolu dışında Orta Asya, Balkanlar, Kıbrıs Türkleri ve ve Kafkaslar tarafından da kutlanmaktadır.

Erzurum'da çok uzun bir kış dönemi geçiren insanlar Ruzihızır olarak adlandırdıkları Hıdrellez gününü en coşkulu şekilde kutlayan topluluktur.

Erzurum ahalisinden yaşlıların anlattıklarına göre, eskiden Hıdrellez günü gelmeden çok önce ev temizliğine başlanır ve hanedeki her şey baştan sona kadar temizlenir. Hıdrellez gününe hiçbir iş bırakılmaz. O gün ev işi yapılması uğursuzluk sayılır. 5 Mayıs günü, Hıdrellez eğlencelerinin hazırlığının yapıldığı gündür. Eğlencelerin yapılacağı yerler önceden tespit edilir. Çadırlar kurulur ve eş dost, konu komşu, haberdar edilirmiş.

Hıdrellez’de yeme içmenin yanında eğlence de ihmal edilmez. Davul-zurna eşliğinde bar oynanır. Dadaşlar Hıdrellez gününde doyuncaya kadar bar oynar. Barlara katılmayanlar oynayanları seyreder. Ayrıca at yarışları, cirit müsabakaları düzenlenir, güreş karşılaşmaları, kol taşı atma ve gülle kaya yarışmaları yapılır. Bunun dışında teneke, tepsi veya tabla çalarak türkü söyleyip eğlenenler de vardır. Kadınlar kendi aralarında mani söylerler. Ortaya atılan mendil, yazma, eşarp veya başörtülerini tecrübeli bir hanım toplar ve oturduğu minderin altına koyar. Daha sonra bu eşyalardan birini rast gele seçip alarak sahibi için bir mani söyler.


Erzurum'da Hıdrellez yaklaşınca yapılanları sıralamak istiyorum.

  1. Erken kalkmak
  2. Ev temizlemek
  3. Şafak vakti akarsuda yıkanmak
  4. Kaplıcada yıkanmak
  5. Şafak vakti çiğ damlası toplamak
  6. Tuzlu çörek yapmak
  7. Kargaya ekmek vermek
  8. Güveç açmak
  9. Kilitli kapı açmak
  10. 7 çeşmeden su toplamak


Dünyada olduğu gibi ülkemizde de sosyal hayatın değişmesine paralel olarak günümüz Erzurum’unda da çok yoğun olarak yaşanan iç ve dış göçe bağlı nüfus yapısında ciddi değişmeler meydana geldiği bilinmektedir. Bu bağlamda kitle haberleşme vasıtalarını her gün değişik vesilelerle halkın gündemine boca ettiği popüler kültürün gelenekli halk kültürü unsurlarını aşındırdığı da bir gerçektir. Giderek büyük şehir olma özelliğiyle daha kozmopolit bir yapı kazanan Erzurum’da da gelenekler, popüler kültür karşısında ölmemekte fakat kan kaybetmektedir. Ayrıca İktisadî sebepler, hayatın yavaş seyirden çıkıp çok hızlı bir şekilde yaşanması, apartmanlaşma sonucunda komşuluk ilişkilerinin zayıflaması, bir yere mensup olma, bir yere bağlı olarak yaşama, aynı sokaklılık, aynı mahallelilik kavramlarının anlamını yitirmeye başlaması gibi hususlar günümüz Erzurum’unda koç katımı, saya gezme, nevruz gibi takvime bağlı geleneksel uygulamaların yanı sıra Hıdrellez’i de olumsuz yönde etkilemekedir. İlçe merkezlerinde ve köylerde biraz daha canlı olarak kutlanan Hıdrellez özellikle şehir merkezinde giderek zayıflamaya başlamış olup, Hıdrelleze bağlı inanç ve uygulamalar daha dar ve zayıf ölçekte kalıp uygulamalar şeklinde hayatiyetini devam ettirmektedir. 


Günümüzde bazı Hıdrellez Ritüelleri:

  1. Yedi adet Fasulye ve Nohut toprağa gömülür.
  2. Dilekler Kağıda yazılıp gül ağacı dibine gömülür güneş doğmadan çıkartılır.
  3. Ateş üzerinden atlamak
  4. Kuzu eti yemek