Bir Delinin Hatıra Defteri, orta halli bir memurun günden güne nasıl delirip kendini İspanya Kralı ilan ettiğini gözler önüne serer. Ivanov’un trajikomik dönüşümü ile Rus toplumunu ve bürokrasisini de ince bir dille alaya alan Gogol, Portre hikayesinde ise yoksulluk içinde yaşayan yetenekli ressam Chartkov’un bir dükkandan satın aldığı ürkütücü portreden sonra öne çıkan iki seçenekten birini seçmek zorunda kaldığını anlatıyor. Chartkov, ya yoksul kalarak sanatını icra edecek ya da dönemin sanat anlayışına ayak uydurarak şöhret ve paraya sahip olacaktır.
