Haiku

"hiç kimse küsmez
yağmura çalsa da gök
dingin bir günde."

Tarihi 16. yüzyıla dayanan geleneksel Japon şiiri. En önemli Haiku şairleri arasında Matsuo Basho, Yosa Buson, Masaoka Shiki ve Kobayashi Issa gösterilebilir. Masaoka Shiki, modern Haiku'nun kurucusu sayılıyor. Bunun yanında Haikai ve Hokku karşısında, Haiku kavramının yerleşmesini de o sağlamıştır.

Toplamda üç dizeden oluşan Haiku, beş-yedi-beş (go-shichi-go) olmak üzere toplamda on yedi heceden oluşuyor. Günümüzde farklı hece ölçüsünde yazılmış Haiku'lar da bulunuyor.

Dietrich Krusche, geleneksel Haiku şiirinin kuralları arasında şu prensipleri gösteriyor: "Haiku somuttur. Haiku'nun konusu insan tabiatının dışındaki bir tabiat cismidir. Bir defalık bir durum ya da olay tasvir edilir. Bu durum veya olay, şimdi oluyormuş gibi gösterilir. Haiku'da mevsimlere bağlantı bulunur."

Japonya'da mevsimlere bağlantı, belli bir mevsimle ilişkilendirilen özel kelimeler ve deyişler anlamına gelen "Kigo" ile sağlanıyor. Japon Haiku şairleri "saijiki" adı verilen, mevsimsel sözcükler içeren bir sözlükten yardım alırlar.

Türk edebiyatında da Orhan Veli Kanık, İlhan Berk, Cemal Süreya, Ahmet Oktay ve Oruç Aruoba gibi çok sayıda şair tarafından yazılmış Haiku'lar bulunuyor. Oruç Aruoba, "ne ki hiç" kitabında Haiku'yu şöyle betimliyor: "Anlık bir anlam; gözüküp geçiveren bir görünüm -göze çarpıveren bir kavrama -daracık kavrama aralığından görülüveren kocaman dünya... Geçiciliğin kalıcılığı -kalıcı bir geçicilik." / Ayrıca kitabın son sayfasına şunları da ekliyor: "Haiku, okurundan önce yazarını şaşırtmıyorsa, yazmaya da değmez."

İçinde, duygu ve düşüncelerini yalnızca Haiku yardımıyla ifade edebilen bir gencin bulunduğu "words bubble up like soda pop" isimli tatlı bir anime de mevcut.